Muzea
MUZEUM OKRĘGOWE W NOWYM SĄCZU – DOM GOTYCKI zwany także Domem Kanonicznym wzniesiony na przełomie XV/XVI wieku. Jest miejscem stałej ekspozycji dawnej sztuki z terenu Sądecczyzny i wystaw czasowych z dziedziny historii, kultury i sztuki. W muzeum organizowane są tzw. lekcje muzealne, zajęcia o charakterze interaktywnym z zastosowaniem różnych form aktywizacyjnych m.in.: konkursy, quizy oraz prezentacje multimedialne, materiały filmowe czy ilustracje.
GALERIA DAWNA SYNAGOGA W NOWYM SĄCZU - to XVIII wieczny budynek gminnej synagogi. Pod względem architektonicznym należy do tzw. synagog dziewięciopolowych o sklepieniu wspartym pośrodku na czterech kolumnach. Przebudowany na przełomie XIX i XX w. W czasie okupacji hitlerowskiej zdewastowana i obrabowana synagoga znalazła się w obrębie zamkniętego getta. Przekazana w 1971 r. nowosądeckiemu muzeum, po kapitalnym remoncie i adaptacji na cele wystawowe, udostępniona została do zwiedzania w 1982 r. Stała ekspozycja mieszcząca się w przedsionku synagogi poświęcona jest sądeckim Żydom, natomiast w głównej sali modlitw prezentowane są wystawy zmienne z dziedziny historii, sztuki i kultury.
GALERIA MARII RITTER I STARE WNĘTRZA MIESZCZAŃSKIE - w zabytkowej kamienicy Ritterów z przełomu XVIII i XIX w. znajdują się ekspozycje, które zajmują cztery pomieszczenia na pierwszym piętrze. Nawiązują one do życia wybitnej sądeckiej malarki Marii Ritterówny. Do urządzenia wnętrz wykorzystano wiele pamiątek rodzinnych i eksponatów pochodzących z tej kamienicy oraz innych nowosądeckich domów, które tworzą ekspozycję wnętrz mieszczańskich z końca XIX w. Muzeum prezentuje m.in portrety pędzla Marii Ritterówny, wystawę obrazów malarki oraz elementy wyposażenia jej pracowni.
SKANSEN REGIONALNY - SĄDECKI PARK ETNOGRAFICZNY to największe muzeum skansenowskie w Małopolsce, prezentujące architekturę drewnianą i tradycyjną kulturę ludową lokalnych grup etnograficznych - Lachów, Pogórzan i Górali Sądeckich oraz grup etnicznych: Łemków, Niemców i Cyganów. Na powierzchni 20 ha znajduje się kilkadziesiąt budynków, m.in. zagrody chłopskie, XVII-wieczny dwór szlachecki z unikalną polichromią we wnętrzach, folwark dworski oraz XVII-wieczne świątynie: kościół rzymskokatolicki, cerkiew grekokatolicka i kościół protestancki. W jednym z sektorów odtworzono zabudowę kolonistów niemieckich z Gołkowic Dolnych, a na skraju lasu małe osiedle cygańskie. Ekspozycja skansenu prezentuje chronologiczne, majątkowe i społeczne zróżnicowanie kultury ludowej Sądecczyzny, a wiedzę o tradycji regionu wzbogacają tematyczne wystawy etnograficzne: "Izba weselna" i "Maziarstwo łemkowskie". Tradycyjny charakter ma otoczenie zagród wraz z zakomponowaniem zieleni. Najnowszą atrakcją jest Miasteczko Galicyjskie z rekonstrukcją niewielkiego placu rynkowego, ratusza, karczmy, remizy strażackiej i domów mieszczańskich. Można tu wynająć pokoje gościnne oraz sale konferencyjne. Na terenie skansenu odbywają się cykliczne oraz okazyjne prezentacje dawnych wiejskich rzemiosł, kuchni regionalnej i warsztatów rękodzielniczych, zaś latem liczne, plenerowe imprezy folklorystyczne. Najbardziej znane z nich to “Odwiedziny u pradziadków na wsi”, “Odpust na św. Piotra i Pawła”, “Wesela sądeckie” i “Dożynki”.
W skansenie znajdziemy również sektor zwany MIASTECZKIEM GALICYJSKIM, które jest rekonstrukcją galicyjskiej, małomiasteczkowej zabudowy z przełomu XIX i XX wieku. Miasteczko stanowi przede wszystkim zaplecze konferencyjne, hotelowe, gastronomiczne, handlowe, a także wystawiennicze dla istniejącego muzeum skansenowskiego, gdzie znajdują się oryginalne obiekty przeniesione z różnych stron Sądecczyzny.
MUZEUM NIKIFORA W KRYNICY ZDROJU - w którym zgromadzono obrazy i pamiątki po słynnym malarzu-prymitywiście, Nikiforze Krynickim (prawdziwe nazwisko Epifaniusz Drowniak). Muzeum ulokowane jest w drewnianym budynku "Romanówka" w centrum Krynicy, przy Bulwarach Dietla, tuż za Starym Domem Zdrojowym. Do budynku prowadzi mostek ponad potokiem Kryniczanka. Muzeum to jest oddziałem Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu.
MUZEUM PIENIŃSKIE IM. JÓZEFA SZALAYA W SZCZAWNICY - zajmuje piętro zabytkowej XIX-wiecznej willi "Pałac". Muzeum jest placówką regionalną o charakterze etnograficzno-historycznym. W części etnograficznej prezentowane jest życie górali pienińskich w okresie pierwszej połowy XX wieku, w zakresie architektury regionalnej, wyposażenia wnętrz, pasterstwa, rolnictwa, łowiectwa, rybołówstwa, tkactwa. Uzupełnieniem tej części wystawy jest strój regionalny, sztuka ludowa regionu pienińskiego oraz godła góralskich rodów szczawnickich. Ekspozycja historyczna obejmuje tematy: "Szczawnica częścią Starostwa Czorsztyńskiego", "Józef Szalay twórcą i organizatorem kurortu", "Krakowska Akademia Umiejętności właścicielką Szczawnicy", "Szczawnica własnością Adama Stadnickiego w latach 1909-1948", "Druga wojna światowa na terenie Pienin". Udostępniona jest także "Izba Jana Wiktora", miłośnika i piewcy Pienin, z autentycznymi pamiątkami, pochodzącymi ze szczawnickiego mieszkania pisarza.
MUZEUM LACHÓW SĄDECKICH IM. ZOFII i STANISŁAWA CHRZĄSTOWSKICH W PODEGRODZIU jest filią Sądeckiego Parku Etnograficznego. Powstało z prywatnej kolekcji etnograficznej założycieli - regionalistów i animatorów kultury, zamieszkałych w Podegrodziu od końca lat dwudziestych XX w. Muzeum mieści się w podegrodzkim Domu Kultury, w centrum wsi. Ekspozycja poświęcona jest tradycyjnej kulturze materialnej regionu lachowskiego: rolnictwu, wiejskim rzemiosłom jak garncarstwo, kowalstwo, obróbka włókna i tkactwo. Prezentowana jest również współczesna sztuka ludowa oraz plastyka obrzędowa, związana z tradycyjnymi świętami rodzinnymi i dorocznymi: różdżki weselne, palmy wielkanocne, wieńce dożynkowe, szopki, gwiazdy kolędnicze, turonie, koniki. W muzeum eksponowane są oryginalne świąteczne stroje podegrodzkie, powstałe w większości na przełomie XIX i XX w. Na bogato wyszywanych męskich kaftanach, gurmanach, kobiecych gorsetach i wizytkach można podziwiać doprowadzone do perfekcji zdobnictwo wiejskich ubiorów. Wystawę etnograficzną uzupełnia poświęcona przeszłości regionu ekspozycja archiwalnych zdjęć wiejskiego fotografa Wojciecha Migacza, żyjącego w Gostwicy na przełomie XIX i XX wieku. Osobny zakres tematyczny prezentuje wystawa ze zbiorów własnych nowosądeckiego muzeum pt. "Archeologia Podegrodzia i okolic Nowego Sącza".
DOM NA DOŁKACH znajduje się w Starym Sączu. W budynku tym mieści się MUZEUM REGIONALNE IM. SEWERYNA UDZIELI oraz TOWARZYSTWA MIŁOŚNIKÓW STAREGO SĄCZA. Obiekt ten został wybudowany w XVII w. a został przebudowany w 1795 r. Obecnie muzeum posiada ponad dwa tysiące eksponatów, które wchodzą w skład różnych ekspozycji. Wystawy te traktują o historii i życiu miasta ludzi w nim mieszkających, wyposażenia jakie znajdowało się w domach mieszczańskich. Największa niespodzianką jaką możemy sobie wyobrazić, że w tak niepozornym miejscu znajduje się tak bogaty zbiór historycznej broni oraz pamiątek z II wojny światowej. W Starym Sączu znajdziemy również MUZEUM KSIĘDZA JÓZEFA TISCHNERA wybitnego filozofa.
Jedną z nowszych atrakcji turystycznych Krynicy jest otwarte w 2010 roku w budynku Nowych Łazienek Mineralnych MUZEUM ZABAWEK „BAJKA”. Jest to filia muzeum działającego już od wielu lat w Kudowie Zdroju. Muzeum Zabawek to miejsce, gdzie każdy może się przenieść do innego świata, w którym dzieci z radością i zdumieniem odkrywają zabawki swoich rodziców i dziadków, a dorośli z uśmiechem przenoszą się w świat zapomnianych dziecięcych fantazji.
MUZEUM REGIONALNE W PIWNICZNEJ ZDROJU - ogromnym bogactwem muzeum jest zasobny dział etnograficzny ze sporymi zbiorami zabytkowych przedmiotów codziennego użytku oraz warsztatów: tkackich, kołowrotków, połemkowskich żaren, narzędzi rzemieślniczych różnych specjalności, drewnianych rzeźb ludowych oraz obrazów przedstawiających Piwniczną i jej okolice.
Szczególnie ciekawe zbiory znajdują się również w MUZEUM REGIONALNYM PTTK „PAŃSTWA MUSZYŃSKIEGO” w Muszynie. Powstałe w 1958 roku muzeum posiada przeszło 2000 eksponatów!
Budynek będący siedzibą muzeum jest rekonstrukcją zabytkowego XVIII-wiecznego budynku potocznie nazywanego „Zajazdem”. W zrekonstruowanym "Zajeździe" stworzona została nowoczesna ekspozycja poświęcona historii „Państwa Muszyńskiego”. W salach dawnego muzeum zobaczyć można pamiątki po dawnych starostach, mieszczanach muszyńskich, Łemkach oraz Żydach zamieszkujących ten region. Jest tu również sala poświęcona sztuce nieprofesjonalnej z pracami Nikifora na czele. Obiekt posiada też nowoczesną salę konferencyjno-wystawienniczą, w której odbywają się liczne imprezy polsko-słowackie organizowane w ramach współpracy transgranicznej.